Ölümünden 72 yıl geçen Atatürk’ün yabancı devlet adamları ve gazetecileri tarafından nasıl anlaşılıp, övüldüğünü hasretle izleyelim.
Yabancılar, Atatürk’ün sağlığında onu öven birçok söz söylemiştir. 1908 yılında, “Mühim olan kalıcı eser bırakmaktır” diyen Atatürk’ün ölümünün ardından yabancılarca söylenenler bence daha önemlidir. Bu yazımda önce yabancı devlet adamlarının onun sağlığında söylediklerinden birkaçını vereceğim. Ölümünden 72 yıl geçen Atatürk’ün yabancı devlet adamları ve gazetecileri tarafından nasıl anlaşılıp, övüldüğünü hasretle izleyelim.
UNESCO Genel Kuruluna katılan156 ülkenin 1981 yılında oybirliği ile kabul edilen kararı: “Uluslararası anlayış ve barış yolunda çaba harcamış üstün bir kişi, olağanüstü bir devrimci, sömürgecilik ve emperyalizme karşı savaşan ilk lider, insan haklarına saygılı, dünya barışının öncüsü, insanlar arasında hiçbir renk, din, ırk ayrımı gözetmeyen eşsiz devlet adamı, Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu.”
Sır Charles Townshend (İngiliz Generali): Ben şimdiye kadar on beş hükümdar ve cumhurbaşkanı ile özel ve resmi konuşmalar yatım. Bu geceki kadar ezildiğimi hatırlamıyorum. Mustafa Kemal'de büyük bir ruh kudretinin esrarı var.(1922)
Brıand(Fransa Başbakanı): “Yeni Türk Devleti ile Ankara Antlaşması'nın imzalanması nedeniyle; “Bizi arkadan vurdu, dağ başındaki haydutlarla, Mustafa Kemallerle anlaştı” diyenlere Fransız Başbakanının Mecliste verdiği cevap:
“Dağ başındaki haydutlar diye isimlendirdiğiniz kahraman Mustafa Kemal ve Onun tüm askerleri burada olsalardı teker teker hepsinin heykellerini dikerdik. Böylesine kahraman bir antlaşma imzalamaktan gurur duyuyorum.”(1921)
Von Sonders (Alman Generali):- “Ser, dayanıklı ve mücadeleci. Bence harika bir subay. Kelimenin tam manasıyla mükemmel bir yönetici.”
Rawlinson (İngiliz Yarbayı): “Kuvvetli karakterli ve dünya ulusları arasında kendi ulusunun haklı durumu üzerinde kesin ve pratik görüşlü bir adam olarak O, hiçbir zaman kişisel şöhret ve yükselme peşinde koşmadı. Yurdunun çıkarları her şeyin üstünde tutan ve ulusu için en faydalı sonuca varmaya çalışan bu zat, gücünü damarlarına işlemiş görev duygusundan alıyordu.”
Prof. Herbert Melzig (Alman Tarihçisi): “Atatürk tarihten hakiki dersler almış nadir büyüklerden biridir. Bütün çaba ve uğraşmaları yalnız kendi ulusu içindir.”
ATATÜRK’ÜN ÖLÜMÜNÜN ARDINDAN YABANCI DEVLET ADAMLARININ YAPTIKLARI KONUŞMALAR
10 Kasım 1938’de İstanbul’da hayata gözlerini yuman Atatürk öldüğünde tüm dünya ülkeleri Türkiye ile birlikte ağlamıştı. İşte dünya basınının ve dünya liderlerinin Mustafa Kemal Atatürk hakkında söyledikleri;
Franklin Roosvelt (ABD Başkanı): “Benim üzüntüm, bu adamla tanışmak hususundaki şiddetli arzumun gerçekleşmesine artık imkân kalmamış olmasıdır.”Sovyet Rusya Hariciye Nazırı Litvinof ile görüşürken kendisine onun fikrince bütün Avrupa'nın en kıymetli ve en ziyade dikkate değer devlet adamının kim olduğunu sordum. Bana Avrupa'nın en kıymetli devlet adamının Türkiye Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal olduğunu söyledi.”
John F. Kennedy(A.B.D Başkanı): “Çöküntü halinde bulunan bir imparatorluktan özgür Türkiye'nin doğması, yeni Türkiye'nin özgürlük ve bağımsızlığını şerefli bir şekilde ilan etmesi ve o zamandan beri koruması, Atatürk' ün Türk halkının işidir. Şüphesiz ki, Türkiye' de giriştiği derin ve geniş inkılâplar kadar bir kitlenin kendisine olan güvenini daha başarı ile gösteren bir örnek yoktur.”
General McArthur (ABD Genelkurmay Başkanı): “Asker ve devlet adamı, çağımızın en büyük liderlerden biriydi. Kendisi, Türkiye’nin; dünyanın en ileri memleketleri arasında hak ettiği yeri almasını sağlamıştır. Kez o, Türklere, bir milletin büyüklüğünün temel taşını teşkil eden, kendine güvenme ve dayanma duygusunu vermiştir.”
Wiston Churchill (İngiltere Başbakanı): “Savaşta Türkiye’yi kurtaran, savaştan sonra da Türk milletini yeniden dirilten Atatürk’ün ölümü, yalnız yurdu için değil, Avrupa için de büyük kayıptır. Her sınıf halkın onun ardından döktükleri içten gözyaşları bu büyük kahraman ve modern Türkiye’nin Ata’sına değer bir görünümden başka bir şey değildir.”
Albert Lebrun(Fransız Cumhurbaşkanı): “Akıllı ve barışçı yöntemlerle gerçekleştirdiği eseri halkların tarihinde izlerini bırakacaktır.”
Charles de Gaulle (Fransa Cumhurbaşkanı): “Türkiye tarihi, bugün her zamandan çok batı ve Avrupa Tarihi’nden ayrılmaz bir haldedir. Ve Atatürk’ün bu yöndeki gayretleri sonuçsuz kalmıştır. Memleketlerimiz arasındaki yüzyılları aşan dostluk. Bu gelişmenin temel öğelerinden biridir.”
Lenin (Sovyetler Halk Komiserleri Kurulu Başkanı):“Mustafa Kemal sosyalist değil, fakat görülüyor ki iyi bir teşkilatçı, yüksek anlayışlı, ilerici ve iyi düşünceli, akıllı bir lider. Mustafa Kemal, soygunculara karşı bir Kurtuluş Savaşı veriyor. Emperyalistlerin gururunu kıracağına ve Sultanı da yaranı ile birlikte alt edeceğine inanıyorum.”
Mussolini (İtalya Diktatörü): “O çok ayrı, bambaşka bir adamdır.”
Comte Carlo Sforza (Eski İtalya Dışişleri Bakanı): “Hayatının sonuna kadar ulusunun mutlak güvenliğiyle kurduğu devletin başında kalan muzaffer kumandanın kişiliği eşi görülmemiş bir karekter örneğidir.”
Çan Kay Şek(Çin Cumhuriyeti'nin lideri):“Atatürk’ün hayatı ve eseri sadece Türkiye için değil, fakat dünyanın bütün hür milletleri için bir ilham kaynağı olmaya devam edecektir.”
Ma Shao-Cheng (Çinli Yazar): “Mustafa Kemal yeni Türkiye’nin kalbidir. Eski, yıpranmış bir toplumdan yepyeni, güçlü bir millet yaratmış, eşsiz kişiliğiyle kendini herkese saydırmış, enerjisiyle herkesi kendisine inandırmıştır.”
Adolf Hitler (Alman Diktatörü):“Mustafa Kemal; bir millet, bütün vasıtalarından mahrum edilse dahi, kendini kurtaracak vasıtaları yaratabileceğini ispat eden adamdır.”
Gyula Kornis (Macar Meclis Başkanı): “Türkler O'na çok haklı olarak Atatürk dediler ve kendilerini baba tanıdılar. Gerçekten de O, ulusunu seven ve ulusu için didinen bir baba olmuş ve yurdunu çok az bir zamanda verimli, yaratıcı bir gelişmeye yöneltmiştir.”
Ben Gurion (İsrail Başbakanı, 10 Kasım 1963): “Mustafa Kemal Atatürk, kuşkusuz 20’nci yüzyılda dünya savaşından önce yetişen en büyük devlet adamlarından biri, hiçbir millete nasip olmayan cesur ve büyük bir inkılâpçı olmuştur.”
Eyüp Han (Pakistan Cumhurbaşkanı): “Kemal Atatürk, yalnız bu yüzyılın en büyük adamlarından biri değildir. Biz Pakistan’da, onu geçmiş bütün çağlarını en büyük adamlarından biri olarak görüyoruz. Askeri bir deha, doğuştan bir lider ve büyük bir yurtsever.”
General Metaksas (Yunanistan Başbakanı): “Atatürk yalnız Türk tarihinin büyük bir siması değil, aynı zamanda bir büyük adamıdır. O'nun yeni Türkiye'yi yaratan eseri, yüzyıllara intikal eden bir anıt olarak kalacaktır.”
Emanullah Han (Afganistan Kralı): “O büyük insan yalnız Türkiye için değil, büyük doğu milletleri için de en büyük önderdi.”
Habib Burgiba (Tunus Devleti’nin kurucusu ve ilk devlet başkanı):“Mustafa Kemal’in kişiliği halk kitlelerinin ayaklanması ve halk mücadelelerinin öncüsü olmuştur. Bu mücadeleler, O’nun ölümünden sonra genişlemiş. Doğu ve Batı bloklarının arasındaki üçüncü dünyaya sirayet etmiş ve onu sömürge tahakkümünden kurtarmıştır.
Onun ölmez eseri, egemenliklerini elde etmiş milletlerin, kaderlerini hükmedenler için ışıklı bir örnek ve bir ilham kaynağı olarak kalacaktır.”10 Kasım 2015
Ahmet GÜREL