Yakın bir zamanda yıkılacağı açıklanan Kâbe’deki Osmanlı dönemine ait revaklara Türkiye resmen talip oldu. Dışişleri Bakanlığı, yıkılacak revakları Suudi Arabistan Kral’ı Abdullah’tan bir yazıyla istedi.
Umm Al-Qura Üniversitesi’nin geliştirdiği Kâbe’yi genişletme projesi çerçevesinde yıkılacak olan revakların projesi, Kanuni Sultan Süleyman tarafından Mimar Sinan’a hazırlatılmıştı. 1590 yılında Mimar Mehmet Ağa tarafından inşa edilen Osmanlı revakları da yıkılırsa Kabe’de Osmanlı’nın son izleri de yok edilmiş olacak. Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu’nun bizzat devrede olduğu ‘diplomasi’ başarıyla sonuçlanırsa Kabe’nin iç avlusunda bulunan 500 revak Konya’ya da korunup sergilenecek.
DAHA ÖNCE DE YIKTILAR
Suud yönetimi daha önceki yıllarda Ecyad Kalesi’ni ve mukaddes topraklara ziyarete gelen fakir hacıların hastane ve barınma ihtiyaçlarını karşılamak için Sultan II. Abdülhamit tarafından yaptırılan misafirhaneyi de yıkmıştı. Ecyad Kalesi’nin yıkılması 1990’larda gündeme gelmiş; ancak dönemin Cumhurbaşkanı Turgut Özal devreye girerek bu eserleri yıkılmaktan kurtarmıştı.
‘GENİŞLETME BAHANE’
Radikal gazetesinde yer alan habere göre; revakların yıkılacak olmasına sanat tarihçisi Prof. Dr. Semavi Eyice isyan etti.
“Kâbe’nin genişletilecek olması sadece bir bahane” diyen Eyice, bugüne kadar Kâbe’de nice Osmanlı eserleri yıkıldığını, bunun Suud’ların Osmanlı düşmanlığından kaynaklandığını söylüyor.
MANEVİ TARAFI VAR
Eserlerin Türkiye tarafından isteniyor olmasını olumlu bir gelişme olarak gördüğünü ifade eden Prof. Dr. Semavi Eyice şöyle konuşuyor: Kabe’nin minareleri yıkıldı, yine kutsal yapının çevresindeki baklavalı sütunlar göz göre göre yok edildi. Suud yönetimi İstanbul’da idam edilen Şeyh Vabab’ın intikamını böyle alıyorlar gibi geldi bana. Revakların Türkiye getirilmesinin çok da önemli bir tarafı yok. Bu revaklardan bizde binlerce var. Ama manevi bir tarafı var. Bir yerde sergilenirse ve yanına ‘Suud yönetimi tarafından yok olmaktan kurtarılan eserler’ notu düşülürse iyi olur.”
PROF. DR. SELÇUK MÜLAYİM:
Revakların yıkılma kararı bir başka ülkenin tasarrufunda olduğu için ‘yıkamazsınız’ demek pek mümkün görünmüyor. Revaklar, bir çeşit kutsal emanetler olarak görüldüğünden Türkiye’ye getirilmek isteniyor. Tarihsel değerleri üstünde taşıyan bir mekan unsurunun kaybolması istenmez. Türkiye’ye getirilip uygun bir yere monte edilmesi olumludur.
PROF. DR. FERİDUN EMECEN:
Revakları yıkılması tarihi bir çevrenin oradan sökülüp atılması anlamına geliyor. Tarihçi olarak arzumuz hiç yıkılmamasıdır. Fakat elimizde yapacak bir şey olmadığı için kesin karar alınıp da revaklar tahrip edileceğine, bize vermeleri daha uygun olur. Yani yıkılmaları kesin ve bizim yapacak bir çaremiz yoksa, en azından burada bulunması daha iyi olur.
PROF. DR. İLBER ORTAYLI:
Suudi Arabistan’ın yaptığı münasebetsizliktir. Daha evvel de böyle tasvip edilir olmayan tutumları olmuştu. Kâbe’deki Osmanlı mirasını kaldırmak istiyorlar. Asıl mesele revakların yıkılmasını engellemek. Revakları Konya’ya getirmek fazla bir şey ifade etmez. Konyalılar’ın hoşuna gider. Siyaset olarak da mahalli politika açısından uygun bir tutum olur.
PROF. DR. ERHAN AFYONCU:
Suudi Arabistan’ın revakları yıkma kararının altında bir takım gerekçeler var. Ne olursa olsun Kâbe’yle özdeşlemiş 400 yıldan fazla bir tarihe sahip olan revakların yıkılacak olması hoş değil. Türkiye’ye getirilmesini uygun bulmuyorum. Yıkılmaması için mücadele edilmeli. Onları Türkiye’de sergilemek başarısızlığımızın sergilenmesi olur.
NTV