MGK ve bakanlar kurulu toplantılarının ardından Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan tarafından açıklanan olağanüstü halde kişi hak ve özgürlüklerine kısıtlama getirilebilecek, kanun hükmünde kararnameler çıkarılabilecek ve düzenlemeler Anayasa Mahkemesi’nin hukukilik denetiminin dışında kalacak.
OHAL nedir?
1- Cumhurbaşkanının başkanlığında toplanan bakanlar kurulunca, Milli Güvenlik Kurulu’nun görüşü de alındıktan sonra yurdun bir veya birden fazla bölgesinde veya bütününde altı ayı geçmemek üzere ilan edilebiliyor.
2- Olağanüstü yönetim usullerinin uygulanmasını gerektiren doğal afet, tehlikeli salgın hastalık, ağır ekonomik bunalım ve kamu düzenini ciddi biçimde bozan yaygın şiddet olayları gibi durumlarda devreye sokuluyor.
3- Ayrıntılı olarak Anayasa’nın 119, 120 ve 121’nci maddelerinde ve 27 Ekim 1983’te yürürlüğe giren 2935 sayılı Olağanüstü Hal Kanunu’nda düzenleniyor.
4- Anayasa’nın 120’inci maddesi şöyle: “Anayasa’yla kurulan hür demokrasi düzenini veya temel hak ve hürriyetleri ortadan kaldırmaya yönelik yaygın şiddet hareketlerine ait ciddî belirtilerin ortaya çıkması veya şiddet olayları sebebiyle kamu düzeninin ciddî şekilde bozulması hallerinde, cumhurbaşkanı başkanlığında toplanan bakanlar kurulu, Millî Güvenlik Kurulu’nun da görüşünü aldıktan sonra yurdun bir veya birden fazla bölgesinde veya bütününde süresi altı ayı geçmemek üzere olağanüstü hal ilân edebilir.”
‘Olağanüstü hallerle ilgili düzenleme’nin anlatıldığı 121’nci madde ise özetle şöyle: “… olağanüstü hal ilânına karar verilmesi durumunda, bu karar Resmî Gazetede yayımlanır ve hemen Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin onayına sunulur. Meclis, olağanüstü hal süresini değiştirebilir, bakanlar kurulunun istemi üzerine, her defasında dört ayı geçmemek üzere, süreyi uzatabilir veya olağanüstü hali kaldırabilir (…) Olağanüstü hal süresince, cumhurbaşkanının başkanlığında toplanan bakanlar kurulu, olağanüstü halin gerekli kıldığı konularda, kanun hükmünde kararnameler çıkarabilir. Bu kararnameler, Resmî Gazete’de yayımlanır ve aynı gün Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin onayına sunulur; bunların Meclis’ce onaylanmasına ilişkin süre ve usul, içtüzükte belirlenir.”
5- İdari makamların yetkisi genişletiliyor.
6- Devreye sokulabilecek düzenlemeler ise şöyle: ‘Sokağa çıkmayı sınırlamak veya yasaklamak’, ‘araçların seyirlerini yasaklamak’, ‘kişilerin üstünü, araçlarını, eşyalarını aratmak ve bulunacak suç eşyası ve delil niteliğinde olanlarına el koymak’, ‘gazete, dergi, broşür, kitap, el ve duvar ilanı ve benzerlerinin basılmasını, çoğaltılmasını, yayımlanmasını ve dağıtılmasını yasaklamak veya izne bağlamak’, ‘kamu düzeni veya kamu güvenini bozabileceği kanısını uyandıran kişi ve toplulukların bölgeye girişini yasaklamak, bölge dışına çıkarmak veya bölge içerisinde belirli yerlere girmesini veya yerleşmesini yasaklamak.’
7- Temel hak ve özgürlüklerin dışında en tartışmalı yanı, kanun hükmünde kararnamelere zemin hazırlaması ve kapsamındaki düzenlemelere karşı yargı yolunun kapalı olması.
8- Koordinasyon, başbakanlıkça veya başbakanın görevlendireceği bakanlıkça sağlanıyor. İlgili bakanlıklar temsilcilerinden meydana gelen ‘Olağanüstü Hal Koordinasyon Kurulu’ söz konusu.