Beynin iki farklı yarım küreye sahip olduğu ve bu yarım kürelerin işlevlerinin birbirinden farklı olduğu biliniyor. Bu iki yarım kürenin fonksiyonel asimetrisi olarak tanımlanabilecek ‘lateralizasyon’, el becerilerinin izlenimi yoluyla oldukça çarpıcı sonuçlar doğurmuş. Yani kişinin kullanmayı tercih ettiği elin, aslında beyninin çalışma şekli hakkında açık sinyaller verdiği kabul edilmiş. Birçoğumuz, sağ ya da sol el kullanımının bebeklikte geliştiğini düşünürüz; ancak bilim adamları, bu tercihin aslında anne karnında geliştiğini belirtiyor.
İrlanda’da yapılan bir çalışmada; fetusların %90’ının sağ el baş parmağını; %10’unun ise sol el başparmağını emdiği görülmüş. Bu fetusların büyük çoğunluğunun, erişkenlik döneminde de sağ el kullandığı; gerçek solakların ise yalnızca 2/3’ünün erişkinlik döneminde de sol elini kullanabildiği belirlenmiş. Her ne kadar hayli ilginç veriler barındırsa da, ne yazık ki sınırlı sayıda birey üzerinde yapılan bir çalışma olduğundan, tüm dünya nüfusuna uyarlayabilmek çok zor.
Özellikle, yaşamın ilk aylarında, tüm çocuklarda dalgalanan bir laterizasyon olduğu görülmüş; 4 aylık bebekler üzerinde Fransızların yaptığı bir çalışmada, bebeğin, ele geçirmek amacıyla dokunmadığı bir nesneye sol eliyle yöneldiği; o nesneyi gerçekten kavramak istediği zaman ise sağ elini kullandığını kanıtlanmış.
Bu eğilim, 6-7 yaşlarında sabitleniyor
sol-el-kullanimi-tisortÇocuk, büyüyüp etrafındaki nesneleri fark etmeye ve onlara dokunmaya başladıkça, tercihleri daha açık hala geliyor; bu da 2 yaş civarına tekabül ediyor. 6 -7 yaşlarında ise, çok ince bir koordinasyon gerektiren bu seçim, yazı yazmanın öğrenilmesi ile birlikte sabit hale geliyor ve çocuğu, bir elini tercih etmesi konusunda tam olarak yönlendiriyor.
Gizli solakların dışında; yetişkilerin %90’ı sağ elini; %10’u ise sol elini kullanıyor. Gizli solaklar; yazı yazma işlemlerini ve el mimiklerini sağ elleriyle gerçekleştirirken; diğerlerini sol elle de halledebiliyor. Aslında öğrenilen davranış, doğal olan tercihi tamamen ortadan kaldırmıyor. Solak bir bebeğin sağ eline oyuncak yerleştirilmesi; onu gerçek bir sağ el kullanıcısı haline getirmiyor.
Solaklığın bir geni var mı ?
Acaba burada genetik bir bileşen söz konusu mu? Genel olarak bilim insanları, insanların bazılarının sol ellerini kullanmaya yatkın olma sebeplerinin biyolojik temelde genetik nedenlerden kaynaklandığı konusunda hemfikirler. İngiliz genetikçiler de, LRRTM1 geninin solak olma durumu ile bağlantılı olduğunu gösterdiler. Benzer çalışmalar da, sağ / sol el kullanımında genetik bir geçişe işaret ediyor: sağ elini kullananların solak çocuk sahibi olma oranı %9 iken; solak çiftlerde bu oran %30’lara ulaşıyor.