Dün Slovenya'da başkanlık sistemi üzerine değerlendirmelerde bulunurken, "müsademe-i efkardan bârika-i hakikat doğar” diyen ve bir çalımla çevirmene "bu sözleri çevirirken zorlanacaksın" diyen Erdoğan, sözün anlamını açıkladı. Açıklaması Erdoğan'ın Osmanlıca'sının da kıt olduğunu gösterdi.
Dün Slovenya Başbakanı Janez Jansa ile ortak basın toplantısında konuşan Başbakan Tayyip Erdoğan, gazetecilerin Başbakan Yardımcısı Bekir Bozdağ'ın "anayasa yazımı sürecinde başkanlık sistemini müzakere etmek lazım" sözlerine ilişkin soruları yanıtladı. Bozdağ'ın sözlerinin hatırlatılması üzerine "Yeni anayasa çalışmalarında yazım süreci başladı. Bu süreç içinde tartışılabilir. Bunlar demokrasinin olmazsa olmazlarıdır. Tartışmaların sonucunda parlamento şu sisteme de geçebiliriz diyorsa. Bizim söyleyecek bir şeyimiz kalmaz." diyen Erdoğan, konuşmasına Namık Kemal'e atfedilen bir söz ile devam etti.
Önce Başbakan yardımcısı Bekir Bozdağ “Anayasa yazımı sürecinde başkanlık sistemini müzakere etmek lazım” şeklinde açıklama yaptı. Ardından Başbakan Erdoğan, Slovenya Başbakanı Janez Jansa ile ortak basın toplantısında gazetecilerin konuyla ilgili sorularını cevapladı. Başbakan Recep Tayyip Erdoğan toplantıda Bozdağ’ın sözlerinin hatırlatılması üzerine şunları şöyle konuştu, “Yeni anayasa çalışmalarında yazım süreci başladı. Bu süreç içinde tartışılabilir. Bunlar demokrasinin olmazsa olmazlarıdır. Tartışmaların sonucunda parlamento şu sisteme de geçebiliriz diyorsa. Bizim söyleyecek bir şeyimiz kalmaz.”
Konuşmasına “Müsademe-i efkardan bârika-i hakikat doğar” şeklinde devam eden Erdoğan, bu sözlerinin ardından bir çalımla çevirmene dönerek “Bu sözleri çevirirken biraz zorlanacaksın” dedi ve anlamını açıkladı: “Yani fikirlerin müzakeresinden hakikat güneşi doğar”.
Bârika ne demek?
Lügat-i Nâci'de "bârika" sözcüğünün anlamına örnek olarak verilen bu vecize, Kemal Bey'e atfedilir. Kemal Bey'in ise Namık Kemal olduğu yönünde yaygın bir görüş bulunmaktadır. Söz başka birçok kişiye de atfedilmektedir.
Bârika sözcüğü "güneş" değil, şimşekli bulut, yıldırım, ışık veren, kıvılcım anlamındadır. Söz, müsademe, yani "çatışma" halindeki fikirler, eksi artı kutuplar gibi birbirine sürtünce, kıvılcım, yıldırım çıkarır manasındadır. Özetle "Bârika-i hakikat, müsâdeme-i efkârdan çıkar", "gerçeğin kıvılcımı, fikirlerin çatışmalarından çıkar" demek.
Yeni Şafak yazarı İbrahim Kardeş, 23 Ağustos 2005 tarihli köşe yazısında Milliyet'te Hasan Pulur'un bu sözle ilgili yazısını şöyle eleştirmekteydi:
Hasan Pulur, 18.08.2005 tarihli Milliyet'te yukarıdaki vecizeyi "eskiler"e izafe ederek şöyle yazdı: "Müsademe-i efkardan barikayı hakikat doğar." Tamlamalardan birini doğru, ötekini yanlış yazması, tuhaf olduğu gibi bu söze verdiği anlam da tuhaftı: "Yani, fikirlerin çatışmalarında, hakikat güneşi doğarmış." "Fikirlerin çatışmalarında" ile "fikirlerin çatışmalarından"ı eşitlemek doğru mu? Yanlış, hem de çok yanlış!
Ertesi gün, Hasan Pulur, yazısının sonunda bir "Düzeltme" yayımladı. "Dünkü yazımızda geçen "barikayı hakikat" deyiminin anlamını "hakikat güneşi" olarak açıklamıştık; doğrusu "hakikat kıvılcımı"dır. Bizden kaynaklanan bu hata için özür dileriz. H. P."
20 Ağustos Cumartesi günü karşımıza çıkan "Düzeltme / 2"de şunlar yazılıydı: "Barikâ" kelimesine takıldık kaldık; üst üste hata yapıyoruz, önce "güneş" dedik, sonra "kıvılcım" diye düzelttik. Sayın Cahit Kayra "barikâ"nın anlamının on sözlükte de "şimşek" olduğunu, kaynakları açıklayarak belirtti, "barikâ"nın Türkçesi de "berk"… Sanırız, bu konuda düzeltecek başka bir hata yapmayız. H. P."
Hasan Pulur, "bârika"yı, Cahit Kayra'ya mı uyarak "barikâ"ya çevirdi, bilmem; kelimeyi bu imlâya uygun telâffuz etmeyi denese, son harfin üzerindeki o külâhın lüzumsuzluğunu hemen fark ederdi, sanırım.
Hasan Pulur, "Düzeltme / 3"ü de yazmalı ve okuyucularına orada şu bilgiyi iletmelidir: Arapçada "şimşek, yıldırım, parlama" ve "telgraf" anlamına gelen "berk" ve "bârika" ile Türkçenin "pek, katı, sert, sağlam, dayanıklı" anlamına gelen ve "berkitmek" gibi bir eyleme de kaynaklık eden kelimesi arasında, ses benzerliğinden başka ilişki yoktur."
Muhalif Gazete