Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) Büyük Dairesi’nin Vatan Partisi Genel Başkanı Doğu Perinçek’in lehine verdiği “Ermeni soykırımı yalandır” kararı yurt çapında büyük yankı uyandırdı getirdi. Bürokratlardan tarihçilere, akademisyenlerden siyasilere kadar Türkiye’nin gündemine oturan AİHM kararına ilişkin ortak ses “Avrupa utançtan kurtuldu” oldu.
Tarihçi Prof. Dr. İlber Ortaylı: Bu karar önemli. Bundan sonra bu saçmalık ortadan kalktı. Batı demokrasisinde bir fikri konuşmak yasaktır deniliyor. Bu olamaz. Kimsenin savunma hakkını elinden alamazsınız.
İstanbul Üniversitesi Araştırma Görevlisi Dr. Mehmet Perinçek: AİHM’nin verdiği bu son karar hem düşünce özgürlüğü açısından hem de gerçeklere sadakat açısından önem taşıyor. Günümüzde Ermeni soykırımı kararının cezalandırılması Avrupa açısından büyük bir utanç olurdu. Avrupa bu utançtan kurtulmuş oldu. Ama diğer taraftan da emperyalist bir yalan olan Ermeni soykırımının Türkiye’yi bölmek adına dünyaya dayatılmasının da önüne geçilmiştir. Öte yandan Ermeni meselesi siyasi bir meseledir. Dolayısıyla bu kararın dünya siyasetine de etkileri olacaktır. Bu karar başlangıçtır. Devamını getirmek lazım. Ayrıca bu kararın önemli noktalarından biri de şudur; Türkiye kendi milli meselelerinde başını dik tuttuğu zaman başarının gelebileceğini gördü. Sadece Ermeni meselesi değil, karşı karşıya kaldığımız her türlü tehdide örnek olmalıdır.
Eski TBMM Dışişleri Komisyonu Başkanı ve AKP Milletvekili Mehmet Dülger: Çok isabetli bir karar. Perinçek lehine verilen bu karar Avrupa’da demokrasiyi, ifade hürriyetini koruyor. Kararda dikkat çekici bir şey vardı. Mahkeme 1915 olaylarının Holokost ile karşılaştırılmasının mümkün olmadığını belirtti. Bu çok önemlidir. Diğer yandan da Fransa ve İsviçre bağnazlıkla ‘soykırım yoktur’ demeyi yasaklıyor. Bu o ülkelere tokat gibi gelmiştir. Mahçup oldular. Karar ayrıca bize de çok büyük bir prestij kazandırdı. Doğu Perinçek Türkiye’nin yapamadığını yaptı. Artık içtihat kararı var. Yani bu söz, yasak koyan ülkelerde söylenebilecek. Artık bize ‘seni mahkum ediyoruz’ diyemeyecekler. Çünkü bizim elimizde AİHM’nin kararı var.
Erciyes Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Öğretim Görevlisi Doç. Dr. Gaffar Mehdiyev: Perinçek davasında Türkiye büyük bir zafer kazandı. Avrupa’daki soykırım algılarını yıktı. Avrupa fikir özgürlüğüne karşı gelemez. Ermeni soykırımı gerçekten olmamıştır. Bu düzmecedir. Ancak karardan sonra daha da ciddi adımlar atmalıyız. Bunun üzerine gidelim. Ayrıca soykırım kararını alan ülkelere müracaatta bulunmalıyız. Bu ülkeler meseleye yeniden bakmalı. Türkiye Büyük Millet Meclisi, Dışişleri Bakanlığı bu konuda müracaat edebilir. Öte yandan karar Türkiye’nin duruşunu iyi yönde etkilecektir. Dış siyasetinin daha da güçlenmesine yardımcı olacaktır.
Atatürk Üniversitesi Türkiye Cumhuriyeti Tarihi Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Yavuz Aslan: Bu hem Türkiye hem de Avrupa açısından çok önemli bir karar. En azından Avrupa, kendi ilkelerini bu kararla hatırladı. Davanın başladığı 2005 yılından bu yana büyük gayret ve mücadele içerisinde olan Doğu Perinçek ile Dışişleri Bakanlığı’nın kutlanması gerekir.
AİHM Büyük Dairesinin kararı, bir içtihat kararıdır. Avrupa Konseyi’ne üye ülkeler, artık özellikle sözde Ermeni soykırımı iddia yasalarını gündemlerine alamayacak, hatta bu tür yasalar çıkaranlar da belki bu yasaları iptal etmek zorunda kalacak. Bu, hem Türkiye hem de Avrupa açısından çok önemli bir karar. En azından Avrupa, kendi ilkelerini bu kararla hatırladı. Bundan sonra daha iyi ve bilimsel ortamlarda Ermeni sorununu tartışmak, daha kolay olacaktır. En azından bu inkar yasalarına artık kimse meydan vermek istemeyecek, inkarcılığın bir suç olduğuna dair konu gündeme gelmeyecektir. Bu kararla Holokost yani Yahudi soykırımıyla Ermeni iddialarını aynı kefeye koyma tartışmaları, son buldu.
Akdeniz Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Uluslararası İlişkiler Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Şenol Kantarcı: Türkiye’nin eli çok güçlendi. Ermenilere yıllardır “Bu konuda ısrarlıysanız, mahkeme yolunu seçebilirsiniz” diyorduk. Ama Ermeniler mahkeme yolunu seçmiyorlardı. Önce şer gibi görünen bir olayın Perinçek davasıyla hayırlara vesile olması, Türkiye açısından uluslararası arenada ses getirmesi açısından Ermeni sorunu özelinde çok önemli olmuştur. Avrupa’da yerine göre kullanıyor. 2015 yılında Avrupa’da bir çok parlamentoda ve ABD’de yeniden gündeme gelmesi, Rusya’nın bunu kabul etmesi, bu konunun halen sıcaklığını koruduğunu gösteriyor. Ama Perinçek davasında AİHM’in üst mahkemesinin almış olduğu karar, bizim için çok önemli. Elimizi güçlendirici karar.
Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Rektör Yardımcısı ve Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Bayram Akça: Karar, 1915 Ermeni olaylarının Avrupa mahkemelerinde tartışılarak, Türkiye’nin ve Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarının cezalandırılamayacağını, 1915 Ermeni olaylarının Avrupa’da siyasi parlamentolar tarafından soykırım olup olmadığı konusunda karar verilemeyeceğini göstermiştir.
AİHM’nin bu kararı, Türkiye Avrupa Birliği ilişkilerinde AB’nin Türkiye’nin önüne sık sık ‘1915 Ermeni Olayları’nı getirmesi açısından da ayrı bir önem taşımaktadır. Artık bundan sonra Türk-AB ilişkilerinde bu argüman ortadan kalkmıştır. Bu karar, Türk-Ermeni ilişkilerinde yeni bir sayfa açılması açısından bir şans olabilir.
Türk-İş Genel Başkanı Ergün Atalay, Vatan Partisi Lideri Doğu Perinçek’e gönderdiği kutlama mesajında, AİHM’in verdiği kararı memnıniyetle karşıladıklarını belirterek, şu ifadeleri kullandı: “Bu kararla sözde soykırım iddiasını tek taraflı ve kesin olarak kabul eden ve itiraz hakkımızı dahi ortadan kaldırmayı hedefleyen girişimlere kaşrı önemli bir kazanım elde edilmiştir. Karar aynı zamanda gelecekte söz konusu olabilecek benzeri girişimleri önceden ikaz eden bir nitelik taşımaktadır.”
“İddiaların objektif bir şekilde araştırılmasını talep eden tüm çağrılara rağmen, ifade özgürlüğünü ve insan haklarını hiçe sayarak devletimizi yargısız bir şekilde infaz etmek isteyen, süreklilik arz eden bir şekilde iddiaları gündeme getirerek ülkemizi tehdit edenlere karşı gösterdiğiniz cesur ve kararlı tavır sayesinde önemli bir başarı elde edilmiştir. Karar sadece İsviçre’yi değil, benzer zihniyete sahip tüm tarafları mahkum etmiştir.”
“2005 yılında İsviçre’de “Ermeni soykırımı emperyalist bir yalandır” diyerek başlattığınız ve tüm ülkemiz adına sahiplendiğiniz haklı davanızda, müjdeli haberin geldiği bugüne kadar sürdürdüğünüz cesur tavrınızı ve başarınızı kutluyor, başarılarınızın devamını diliyoruz.”